सप्तरी । नेपाली लघुकथाको यात्रामा एउटा सृजनात्मक मोडका रूपमा लघुकथा प्रतिष्ठान, नेपालको चौथो वार्षिकोत्सव मनाइएको छ । श्रद्धा, सृजनशीलता र चेतनाको अद्भुत सङ्गम बनेको यो समारोह दुई घण्टा लामो फेसबुक लाइभमार्फत सम्पन्न भयो, जसमा देश-विदेशका लेखक, समालोचक र पाठकहरूको उत्साही सहभागिता देखियो । यस अवसरमा लक्ष्मीपूजाकै दिन जन्मिएका महाकवि लक्ष्मीप्रसाद देवकोटा र दिवङ्गत लघुकथाकार स्वस्तिका सिम्खडा प्रति गहिरो श्रद्धाञ्जलि अर्पण गरिएको थियो ।
✴️ शब्द, चेतना र श्रद्धाको एकाकार
कार्यक्रमको प्रारम्भमा समर भण्डारी, गरिमा आचार्य, डिमला जर्गा, सन्जिता भट्टराई, शारदा भण्डारी र शुक्रराज कुँवरलगायतका स्रष्टाहरूले आफ्ना रचनाबाट शब्दको उज्यालो फैलाए । चितवनकी रचना शर्माको कुशल सञ्चालन र राजविराजका मनोहर पोखरेल तथा सिरहाका नन्दलाल आचार्यको संयोजनमा कार्यक्रम सुसम्पन्न बन्यो । समारोहभरि एउटै भावना गुन्जिएको थियो- “साहित्य साझा आत्मा हो, जसले मानवता बोलाउँछ ।”
✴️ बिमर्श र बौद्धिक उचाइ
प्रा.डा. खेमराज खनाल, रमेन्द्र कोइराला र पुण्य कार्कीले लघुकथाको रूप, सार र दिशा विषयक विमर्श प्रस्तुत गरे । उनीहरूको साझा भनाइ रह्यो- “लघुकथा छोटो होइन, समयको सचेत विस्फोट हो ।”
उक्त अवसरमा दिनभर ३३ सामयिक लघुकथा प्रेषित थिए । तिहार पर्व सेरोफेरोका आधा दर्जन अधिक लघुकथाको वाचन र टिप्पणीक्रमले आस्था-यथार्थ, अन्धकार-उज्यालो, श्रद्धा-उपेक्षाको द्वन्द्वलाई कलात्मक ढङ्गले उजागर गर्यो ।
✴️ चार वर्षको सृजनात्मक यात्राको फड्को
२०७८ साल कार्तिक ३ गते स्थापना भएको प्रतिष्ठान चार वर्षे यात्रापछि पाँचौँ वर्षमा प्रवेश गरेको छ । लक्ष्मी रिजाल, नन्दलाल आचार्य र मनोहर पोखरेलको पहलमा सुरू भएको ‘मलन समूह’ पछि ‘निरमलन समूह’ हुँदै आज लघुकथा अध्ययन, वाचन र विमर्शको केन्द्रीय मञ्च बनेको छ । रचना शर्मा र एन्जल निलुको सक्रियताले यस अभियानमा नवऊर्जा थपिएको अनुभूति सहभागीहरूले गरे ।
✴️ स्वस्तिका सिम्खडा लघुकथा सम्मान-२०८२
उत्सवको मुख्य आकर्षण थियो- स्वस्तिका सिम्खडा लघुकथा सम्मान-२०८२ को घोषणा । दिवङ्गत स्रष्टा सिम्खडाको स्मृतिमा स्थापना गरिएको यो सम्मान नन्दलाल आचार्यको संयोजनमा सञ्चालन हुँदै आएको हो । गत वर्ष एन्जल निलुले सम्मान प्राप्त गरेकी थिइन् भने यस वर्ष बेलबारी, मोरङकी शिक्षिका शारदा दहाल भण्डारीलाई सम्मानित गरिने घोषणा गरियो ।
संरक्षक लक्ष्मी रिजालले भनिन्- “यो सम्मान शब्दको होइन, आत्माको पुनर्जागरण हो; स्वस्तिकाको सन्देश हाम्रा कलममा अझै बाँचिरहेको छ ।”
यस सम्मानमा रु. १,१११ र प्रमाणपत्र प्रदान गरिने उल्लेख छ ।
✴️ साहित्य र श्रद्धाको निरन्तर यात्रा
गत वर्ष सम्मानित एन्जल निलुले स्मृतिका स्वरमा भनिन्- “साहित्य आत्माको ध्यान हो; स्वस्तिकाजीको सम्मान पाउनु पुनर्जन्म समान अनुभूति हो ।”
यस वर्ष सम्मानित शारदा दहाल शिक्षण, योग र साहित्यिक संस्थापनामा सक्रिय रहँदै समाजसेवाको भावनासँग शब्दको साधना जोड्दै आइरहेकी छन् ।
✴️ ३३ लघुकथामा समयको स्वर
वार्षिकोत्सवका अवसरमा प्राप्त ३३ सामयिक लघुकथाहरूले युद्ध-शान्ति, प्रविधि–एक्लोपन, भोग-बोध र आस्था-यथार्थका बहसलाई समेटे । ‘गुनासो’ बाट सुरू भई ‘सफाइकर्मी’ मा पुगेका ती कथा क्रमले विभेददेखि प्रेमसम्मका सबै तह छोए ।
‘दस रुपियाँको नोट’, ‘सप्तरङ्गी टीका’, ‘उज्यालो’, ‘मिथ्यादर्श’, ‘आघात’, ‘ढुङ्गा फ्याँक्ने हात’ जस्ता रचनाहरूले बदलिँदो समाजको गहिरो प्रतिबिम्ब उतारे ।
✴️ प्रतिबद्धताको पुनःघोषणा
समापन सत्रमा सल्लाहकार र स्रष्टाहरूले संयुक्त घोषणा गरे- “लघुकथाले समय बोल्नेछ, शब्दले समाज बदल्नेछ ।”
आगामी वर्षदेखि अनुसन्धान, अन्तर्राष्ट्रिय सम्मेलन र समालोचना कार्यक्रम सञ्चालन गरिने निर्णय पनि सार्वजनिक गरियो ।
अन्तिम क्षणमा लघुकथाकार अक्षान्तले भने- “लघुकथा चेतनाको लामो सास हो, जसले समाजलाई आफ्नै प्रतिबिम्ब देखाउँछ ।”
त्यो क्षण, सबैका अनुहारमा उज्यालो थियो-
किनभने स्वस्तिका सिम्खडा त्यहीँ थिइन्,
शब्दको रूप, चेतनाको स्वर र सृजनाको उज्यालो भएर ।
०००
(उदयपुरबाट नन्दलाल आचार्यको सौजन्यमा)
